Ở Việt Nam, các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) đang đóng một vai trò quan trọng trong nền kinh tế, đóng góp khoảng 45% vào Tổng sản phẩm nội địa (GDP) và tạo việc làm cho 60% lực lượng lao động. Tuy nhiên, thực trạng đáng chú ý là các DNNVV chỉ có thể tiếp cận dưới 9% tài chính bền vững. Đồng thời, tín dụng xanh trên toàn thị trường hiện chỉ chiếm 4,5% tổng dư nợ. Điều này cho thấy một thách thức lớn trong việc hỗ trợ các DNNVV phát triển bền vững.
Để giải quyết thách thức này, việc xây dựng một khung chính sách toàn diện với 4 trụ cột chính là điều cần thiết. 4 trụ cột này bao gồm: Hoàn thiện khung pháp lý; Cải cách tài chính; Nâng cao năng lực DNNVV; và Phát triển hạ tầng thị trường. Những trụ cột này không chỉ giúp tháo gỡ các vấn đề tiếp cận tài chính mà còn hỗ trợ các DNNVV phát triển một cách bền vững.
Các DNNVV tại Việt Nam hiện đang phải đối mặt với những thách thức đáng kể trong việc tiếp cận cả nguồn tài chính truyền thống và tài chính bền vững. Dữ liệu gần đây cho thấy tỷ lệ các DNNVV tiếp cận tín dụng ngân hàng đã giảm từ 32% vào năm 2019 xuống chỉ còn 28% vào năm 2023. Hơn nữa, tín dụng xanh chỉ chiếm 4,5% tổng dư nợ tín dụng tại Việt Nam. Con số này thấp hơn đáng kể so với các quốc gia khác trong khu vực, cho thấy sự cần thiết phải có những giải pháp hỗ trợ mạnh mẽ hơn.
Có 3 rào cản chính đang hạn chế sự tham gia của các DNNVV vào tài chính bền vững. Thứ nhất, nhiều DNNVV thiếu kiến thức về môi trường, xã hội và quản trị (ESG). Thứ hai, sự không nhất quán trong thực thi chính sách giữa các địa phương đã gây ra khó khăn cho các DNNVV trong việc tuân thủ và tiếp cận các nguồn tài chính bền vững. Thứ ba, tình trạng khan hiếm sản phẩm tài chính phù hợp với nhu cầu của DNNVV cũng là một thách thức lớn.
Trước những rào cản này, một số giải pháp đã được đề xuất dựa trên kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn tại Việt Nam. Các giải pháp này bao gồm hoàn thiện khung pháp lý, cải cách khu vực tài chính, nâng cao năng lực các DNNVV, và phát triển hạ tầng thị trường. Việc thực thi đồng bộ các giải pháp này không chỉ giúp huy động tài chính bền vững cho các DNNVV mà còn có thể tăng tỷ lệ tiếp cận tín dụng xanh. Đây không chỉ là một chính sách tài chính, mà còn là nền tảng chiến lược quan trọng để Việt Nam chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng toàn diện và trung hòa carbon.
