Xây dựng một mô hình tăng trưởng mới, bền vững và có tính cạnh tranh cao đang là mục tiêu quan trọng trong lộ trình phát triển của Việt Nam. Để đạt được mục tiêu trở thành một nước có thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2045, đòi hỏi phải có sự thay đổi căn bản trong cách tiếp cận và triển khai các chiến lược phát triển.
Vốn đầu tư công đóng vai trò quan trọng trong việc định hình và dẫn dắt mô hình tăng trưởng mới. Cần có sự phân bổ vốn theo hướng “kiến tạo” cho phát triển, tập trung vào các lĩnh vực ưu tiên bao gồm công nghệ cao, chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo và hạ tầng xanh. Điều này không chỉ giúp tạo ra động lực tăng trưởng mới mà còn góp phần nâng cao hiệu quả và tính bền vững của nền kinh tế.
Các chuyên gia từ Đại học Kinh tế Quốc dân đề xuất rằng việc thiết lập các cơ chế đặc thù để rút ngắn quy trình đầu tư công là cần thiết. Điều này bao gồm việc cải thiện quy trình chuẩn bị đầu tư, tổ chức thực hiện và giám sát đối với các dự án quan trọng quốc gia. Hơn nữa, cần áp dụng các tiêu chí đánh giá định lượng để đo lường hiệu quả của đầu tư công một cách toàn diện, gắn với mục tiêu tăng trưởng và tạo việc làm, chứ không chỉ tập trung vào tiêu chí tài khóa hoặc giải ngân.
Theo PGS.TS Phạm Thế Anh, bài học kinh nghiệm từ các quốc gia Đông Á đã thành công cho thấy sự quan trọng của việc triển khai chính sách phát triển đồng bộ và có chiến lược. Nhà nước cần định hướng mạnh mẽ hơn trong việc xác định các ngành kinh tế mũi nhọn, xây dựng kế hoạch phát triển dài hạn và tạo ra các chính sách hỗ trợ cụ thể về thuế, tín dụng và môi trường kinh doanh. Ưu tiên phát triển các ngành xuất khẩu có giá trị gia tăng cao được coi là hướng đi chiến lược để nâng cao hiệu quả kinh tế và phát triển bền vững.
Đầu tư công hiệu quả và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cũng là những yếu tố quan trọng cần được chú trọng. Thiết lập tiêu chí phân bổ vốn rõ ràng, khách quan sẽ giúp đảm bảo hiệu quả của đầu tư công. Cơ chế quản lý đầu tư công cần được đổi mới theo hướng thiết lập cơ chế giám sát, đánh giá độc lập và phản hồi chính sách một cách linh hoạt với trách nhiệm giải trình cao hơn.
Để đầu tư công có thể đóng vai trò là “vốn mồi” hiệu quả, kích thích đầu tư từ nhiều thành phần kinh tế, việc hoàn thiện khung pháp lý cho PPP (đối tác công-tư) và chuẩn hóa quy trình đấu thầu, phân bổ rủi ro trong các dự án hạ tầng trọng điểm là yêu cầu cần thiết.
PGS.TS Nguyễn Ngọc Sơn nhấn mạnh vai trò định hướng của Nhà nước trong việc phát triển nền kinh tế. Ông đề xuất việc phân rõ hai nhóm chức năng: quyết sách chính trị do Đảng đưa ra và vấn đề kỹ trị giao cho nhà nước pháp quyền. Ưu tiên hàng đầu hiện nay là tăng cường năng lực của nhà nước để có thể điều phối và quản lý hiệu quả trong một nền kinh tế ngày càng trở nên phức tạp.
Mở biên chính sách theo hướng vùng hóa cũng là một hướng đi quan trọng nhằm khai thác tiềm năng tăng trưởng. Việc sắp xếp, sáp nhập các địa phương và xóa bỏ cấp trung gian sẽ tạo ra những dư địa mới cho liên kết vùng. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra những thách thức về quản trị địa phương trên không gian lãnh thổ rộng lớn hơn. Để biến tiềm năng đó thành hiện thực tăng trưởng, cần có những bước đi cụ thể và đồng bộ trong việc “mở biên chính sách theo hướng vùng hóa” một cách mạnh mẽ, kịp thời và quyết liệt.
