Các nhà nghiên cứu đã đạt được một bước tiến quan trọng trong việc hiểu về sự hình thành và thay đổi của các dòng sông trên toàn cầu. Theo một nghiên cứu mới, các con sông có xu hướng hình thành nhiều nhánh khi tốc độ xói mòn bờ sông nhanh hơn tốc độ lắng đọng trầm tích ở các bờ đối diện.
Điều này có ý nghĩa quan trọng đối với việc quản lý và bảo vệ các hệ sinh thái sông ngòi đa dạng trên Trái Đất. Sông ngòi đóng vai trò như những động mạch của hành tinh, cung cấp nước, trầm tích và các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của các hệ sinh thái.
Một nhóm nghiên cứu tại Đại học California, Santa Barbara (UCSB) đã thực hiện một nghiên cứu toàn diện về động lực của các nhánh sông. Họ đã lập bản đồ và phân tích dữ liệu từ 84 con sông trên toàn cầu trong suốt 36 năm, sử dụng các hình ảnh vệ tinh để theo dõi sự thay đổi của các dòng sông.
Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng, khi tốc độ xói mòn bờ sông nhanh hơn tốc độ lắng đọng trầm tích ở các bờ đối diện, các con sông sẽ có xu hướng hình thành nhiều nhánh. Điều này giúp giải thích tại sao một số con sông lớn nhất thế giới lại có nhiều nhánh và dòng chảy phức tạp.
Các nhà nghiên cứu đã phân loại sông ngòi thành hai loại chính: sông đơn dòng và sông đa dòng. Hầu hết các con sông lớn nhất thế giới đều thuộc loại sông đa dòng, trong khi sông Mississippi ở Mỹ là một ngoại lệ với dòng chảy đơn.
Nghiên cứu này cung cấp những thông tin quý giá về các thảm họa thiên nhiên và nỗ lực phục hồi sông ngòi. Việc tái kết nối các vùng đồng bằng ngập lụt với các con sông đã bị phân dòng đang trở thành một vấn đề được quan tâm. Các giải pháp phục hồi dựa trên tự nhiên đòi hỏi phải xác định được độ rộng của hành lang sông cần thiết, cũng như thời gian để một con sông hồi phục trạng thái tự nhiên.
Với kết quả nghiên cứu mới, các nhà khoa học đã đưa ra một công thức giúp tính toán thời gian một con sông hình thành dòng chảy mới. Điều này có thể giúp chuyển đổi việc lập kế hoạch phòng chống lũ lụt và phục hồi hệ sinh thái sông ngòi, mở ra những cơ hội mới cho quản lý và bảo vệ môi trường.
Nghiên cứu này đã được công bố trên Nature, một tạp chí khoa học hàng đầu thế giới. Các nhà nghiên cứu hy vọng rằng kết quả của họ sẽ góp phần vào việc bảo vệ và quản lý bền vững các hệ sinh thái sông ngòi trên toàn cầu.
