Trong bối cảnh toàn cầu hóa, sự hợp tác giữa các công ty nước ngoài và các nhà sản xuất địa phương tại Trung Quốc đã trở thành một chiến lược phổ biến để tiếp cận thị trường mới và nâng cao năng lực sản xuất. Các công ty ô tô hàng đầu như Toyota, Volkswagen và BMW đã thiết lập các liên doanh với các nhà sản xuất Trung Quốc, không chỉ để khai thác thị trường rộng lớn này mà còn để tạo điều kiện cho sự chuyển giao kiến thức và công nghệ.

Sự tăng trưởng nhanh chóng của ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc trong những năm gần đây là một minh chứng cho hiệu quả của chiến lược này. Từ năm 2001 đến năm 2017, ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc đã trải qua một quá trình tăng trưởng mạnh mẽ, với sản lượng xe được sản xuất và bán ra trên toàn thế giới tăng lên đáng kể. Không chỉ số lượng tăng, chất lượng của xe Trung Quốc cũng được cải thiện đáng kể, với tỷ lệ trục trặc của xe du lịch nội địa Trung Quốc giảm 75% từ năm 2001 đến năm 2014.

Một phần quan trọng của sự cải thiện này có thể được quy cho sự lan tỏa kiến thức từ các công ty ô tô nước ngoài thông qua các liên doanh. Shengmao Cao, trợ lý giáo sư chiến lược tại Kellogg, định nghĩa sự lan tỏa kiến thức này là việc các công ty có thể quan sát và áp dụng kiến thức và bí quyết sản xuất của nhau một cách tự nhiên hoặc thông qua các thỏa thuận hợp tác. Các nhà nghiên cứu đã phân tích hàng nghìn cuộc khảo sát do J.D. Power & Associates thực hiện từ năm 2001 đến năm 2014 và nhận thấy rằng hiệu ứng lan tỏa tri thức từ các liên doanh đã đóng góp 8,3% vào sự cải thiện chất lượng tổng thể của ô tô Trung Quốc trong giai đoạn đó.

Việc định lượng những hiệu ứng lan tỏa này không chỉ giúp các công ty hiểu rõ hơn về quyết định hợp tác mà còn cung cấp cái nhìn sâu sắc về chính sách công nghiệp và chiến lược kinh doanh trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu. Tuy nhiên, sự hợp tác này cũng đặt ra câu hỏi về việc làm thế nào các công ty nước ngoài cân bằng giữa việc kiếm lợi nhuận và khả năng nuôi dưỡng một đối thủ cạnh tranh trong tương lai.

Trong khi các công ty nước ngoài đang tìm cách tận dụng thị trường Trung Quốc, họ cũng cần phải xem xét các chiến lược dài hạn để duy trì lợi thế cạnh tranh. Việc các nhà sản xuất Trung Quốc nâng cao chất lượng sản phẩm của mình thông qua sự lan tỏa kiến thức từ các liên doanh có thể dẫn đến sự cạnh tranh gay gắt hơn trong thị trường ô tô toàn cầu.

Trước những thách thức và cơ hội này, các công ty ô tô cần phải linh hoạt và sáng tạo trong việc xây dựng chiến lược kinh doanh của mình. Bằng cách cân bằng giữa việc kiếm lợi nhuận và đầu tư vào công nghệ và nhân lực, các công ty có thể không chỉ thành công trong thị trường Trung Quốc mà còn duy trì được lợi thế cạnh tranh trong bối cảnh toàn cầu hóa.

Trong một cuộc phỏng vấn gần đây với nhà báo Pavel Zarubin, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã lên tiếng bảo vệ nỗ lực nội địa hóa ngành công nghiệp sản xuất ô tô của Nga, một quá trình đã kéo dài hàng thập kỷ. Ông Putin cho rằng việc phát triển ngành công nghiệp ô tô nội địa là điều thiết yếu để bảo vệ quyền tự chủ về kinh tế và chính trị của đất nước.

Nhớ lại thập niên 1990, khi một số thành viên trong chính phủ đã muốn từ bỏ việc phát triển ngành công nghiệp ô tô và chuyển sang phụ thuộc vào xe nhập khẩu, ông Putin đã phản đối quan điểm này. Ông nhấn mạnh: “Chúng ta phải nói đến vấn đề độc lập công nghệ. Nếu chúng ta mua tất cả mọi thứ chỉ bằng nguồn thu từ dầu khí trong khi phương Tây giờ đây cố gắng cắt đứt chúng ta khỏi dầu khí thì nước Nga sẽ đơn giản là đánh mất khả năng cạnh tranh, cùng với đó là chủ quyền quốc gia.”

Quá trình phát triển ngành công nghiệp ô tô của Nga bắt đầu từ việc hợp tác với các đối tác phương Tây, khi họ được cấp phép xây dựng các nhà máy lắp ráp tại Nga. Từ đầu thập niên 2010, chính quyền Nga đã dần siết chặt yêu cầu nội địa hóa, buộc các hãng sản xuất phải chế tạo nhiều phụ tùng hơn ngay tại Nga. Ông Putin tự hào: “Đó là công việc nghiêm túc. Về cơ bản chúng ta đã tự tạo ra những chiếc ô tô của riêng mình.”

Nỗ lực này đã phát huy hiệu quả sau khi xung đột Nga – Ukraine nổ ra năm 2022, dẫn đến làn sóng các công ty phương Tây rút khỏi Nga khi phương Tây áp lệnh trừng phạt lên Matxcơva. Theo hãng phân tích Autostat, trong năm 2024, Nga đã bán hơn 1,5 triệu xe khách mới, tăng 48% so với năm trước, trong đó ô tô Lada chiếm khoảng 28% thị phần với 436.155 xe, tiếp tục giữ vị trí dẫn đầu thị trường. Tuy nhiên, các vị trí còn lại trong top 10 đều thuộc về các thương hiệu Trung Quốc.

Tổng thống Putin từ lâu đã đích thân quảng bá cho ngành công nghiệp ô tô nội địa và thường xuyên xuất hiện khi lái xe Lada hoặc Kamaz. Ông cũng sử dụng xe limousine của thương hiệu xe sang Aurus – sản xuất tại Nga – làm xe tổng thống. Năm 2024, ông đã tặng xe Aurus cho nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un và Quốc vương Bahrain Hamad bin Isa Al Khalifa.

Có thể thấy, nỗ lực nội địa hóa ngành công nghiệp ô tô của Nga đã đạt được những kết quả đáng kể, giúp đất nước này duy trì quyền tự chủ về kinh tế và chính trị. Việc tiếp tục phát triển ngành công nghiệp ô tô nội địa sẽ giúp Nga tiếp tục khẳng định vị thế của mình trên thị trường quốc tế.