TP.HCM đang tích cực lên kế hoạch chuyển đổi xe hai bánh từ xăng sang điện cho các tài xế công nghệ và giao hàng, với mục tiêu giảm thiểu ô nhiễm không khí và bảo vệ môi trường. Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM (HIDS) đã hoàn thành dự thảo ‘Đề án Chuyển đổi xe hai bánh từ xe xăng sang điện cho tài xế công nghệ và giao hàng tại TP.HCM’, dự kiến trình lên UBND thành phố trong thời gian tới.

Đề án này đề xuất các giải pháp hỗ trợ tài xế công nghệ chuyển đổi sang xe máy điện, bao gồm miễn phí trước bạ, phí đăng ký biển số và thuế VAT đối với xe máy điện do tài xế công nghệ đứng tên khi mua mới. Dự kiến, chính sách này sẽ được áp dụng từ tháng 1/2026 đến tháng 12/2029. Đồng thời, HIDS cũng kiến nghị thiết lập cơ chế cho vay vốn ưu đãi lãi suất thấp, lãi suất trần khoảng 6%/năm, giúp tài xế dễ tiếp cận nguồn vốn mua xe điện.

Theo ông Lê Thanh Hải, Giám đốc Trung tâm Tư vấn ứng dụng kinh tế thuộc HIDS, việc chuyển đổi xe máy chạy xăng sang xe máy điện cho tài xế công nghệ có tác động giảm phát thải lớn gấp nhiều lần so với xe hai bánh cá nhân khác. Nguyên nhân là do tài xế công nghệ di chuyển trung bình 80-120 km mỗi ngày, gấp 3-4 lần so với người dân thông thường.

Đề án của HIDS đưa ra 4 giai đoạn thực hiện. Từ tháng 1/2026, bắt đầu áp dụng các chính sách ưu đãi và ngừng cấp phù hiệu mới cho xe máy xăng. Từ tháng 1/2027, hạn chế xe xăng hoạt động trong giờ cao điểm tại các vùng phát thải thấp được thành phố quy định. Từ tháng 1/2028, siết chặt chính sách kiểm soát khí thải theo quy định. Từ tháng 12/2029, cấm hoàn toàn xe xăng tham gia cung cấp dịch vụ trên các nền tảng gọi xe công nghệ.

TP.HCM đang đối mặt với vấn đề ô nhiễm không khí nghiêm trọng, với giá trị trung bình năm của hàm lượng bụi mịn PM2.5 cao gấp từ 2,5 đến 4,7 lần so với ngưỡng do Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến nghị. Hoạt động giao thông vận tải được xem là một trong những nguồn phát thải chính làm ô nhiễm không khí tại TP.HCM. Vì vậy, việc chuyển đổi xe hai bánh từ xăng sang điện là một giải pháp quan trọng để giảm thiểu ô nhiễm và bảo vệ môi trường.

Sau khi được trình lên UBND thành phố, đề án này sẽ đi qua các bước góp ý và thẩm định tính pháp lý cho các đề xuất chính sách. Sau đó, TP.HCM sẽ gửi kiến nghị ra Trung ương để xin ý kiến và hỗ trợ triển khai đề án. Việc chuyển đổi xe hai bánh từ xăng sang điện cho tài xế công nghệ và giao hàng tại TP.HCM được xem là một bước đi quan trọng trong việc xây dựng một thành phố bền vững và thân thiện với môi trường.

Thành phố Hồ Chí Minh gần đây đã chứng kiến nhiều cơn mưa lớn kèm theo gió mạnh, gây ra những khó khăn và nguy hiểm cho việc di chuyển trên đường. Trong khi nhiều người chọn ở nhà tránh mưa, các tài xế công nghệ vẫn tiếp tục hoạt động, bất chấp điều kiện thời tiết khắc nghiệt để mưu sinh.

Việc lái xe trong điều kiện thời tiết như vậy mang đến nhiều thách thức cho các tài xế. Ngoài áp lực về thời gian và thu nhập giảm sút, họ còn phải đối mặt với việc thao tác trên điện thoại trở nên bất tiện hơn. Mưa lớn, đường trơn trượt và tầm nhìn hạn chế khiến mỗi chuyến đi trở thành một thử thách. Các tài xế phải liên tục cảnh giác và điều chỉnh tốc độ để đảm bảo an toàn cho mình và khách hàng.

Trương Văn Tuấn, 23 tuổi, một tài xế Grab, chia sẻ về những khó khăn mà anh gặp phải: ‘Chạy xe trong mưa gió nguy hiểm lắm. Nhiều lúc đang núp mưa mà có đơn cũng phải chạy đi ngay để kịp giao hàng. Những ngày mưa lớn, chạy không được nhiều nên thu nhập giảm hẳn.’ Anh Tuấn cũng cho biết rằng, mặc dù gặp nhiều khó khăn, nhưng anh vẫn cố gắng hoàn thành công việc và mong muốn khách hàng thông cảm và hợp tác.

Tương tự, Nguyễn Đăng Lưu, 37 tuổi, quê Đồng Tháp, tài xế hãng Xanh SM, cũng bày tỏ sự khó khăn khi lái xe trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt: ‘Trời mưa thì ướt người, ướt điện thoại. Mình mới sắm thêm áo mưa cho khách mặc. Đường trơn nên phải đi chậm, không dám chạy nhanh.’ Anh Lưu cũng cho biết rằng, ngoài thời tiết khắc nghiệt, các tài xế công nghệ còn phải chịu áp lực từ việc khách hủy đơn hoặc không nghe máy khi giao hàng.

Không chỉ thời tiết khắc nghiệt, các tài xế công nghệ còn phải đối mặt với nhiều áp lực khác. Anh Nguyễn Hoàng Tân, 35 tuổi, một tài xế giao hàng cho Shopee, bày tỏ: ‘Mùa nắng thì đỡ, chứ mưa gió đi làm cực lắm. Mấy hôm nay mưa to, gió lớn, mình phải tấp lên lề núp mưa, không dám chạy nhanh vì sợ ướt hàng của khách.’ Anh Tân cũng cho biết rằng, mặc dù gặp nhiều khó khăn, nhưng anh vẫn cố gắng hoàn thành công việc và mong muốn khách hàng để ý điện thoại và nhận hàng nhanh.

Mặc dù gặp nhiều khó khăn, các tài xế công nghệ vẫn tiếp tục hoạt động và cố gắng hoàn thành công việc, chở khách đúng giờ, giao hàng đúng địa điểm. Họ chỉ mong khách hàng thông cảm và hợp tác, để những ngày làm việc của họ bớt đi phần nào vất vả. Các tài xế Grab, Xanh SM và Shopee hy vọng rằng, sự thông cảm và hợp tác của khách hàng sẽ giúp họ vượt qua những khó khăn và tiếp tục phục vụ khách hàng một cách tốt nhất.

Thành phố Hồ Chí Minh đang đặt mục tiêu chuyển đổi toàn bộ 400.000 tài xế công nghệ từ xe xăng sang xe điện trong ba năm tới. Đây là một mục tiêu đầy tham vọng, phù hợp với xu thế phát triển bền vững của các đô thị hiện đại. Tuy nhiên, nếu không có lộ trình hợp lý và chính sách hỗ trợ đồng bộ, việc chuyển đổi này có thể trở thành gánh nặng cho hàng trăm nghìn lao động vốn đã mong manh trước cơm áo gạo tiền.

Thành phố hiện có khoảng 7,6 triệu xe máy và hơn 800.000 ô tô. Trong số đó, khoảng hơn 400.000 xe máy được sử dụng để chở khách và giao hàng qua các ứng dụng công nghệ. Mặc dù chỉ chiếm chưa đầy 5% tổng số phương tiện, nhưng lại đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc giúp thành phố vận hành thông suốt trong bối cảnh giao thông ngày càng quá tải.

Mỗi ngày, tài xế công nghệ rong ruổi trên đường từ sáng sớm đến tối muộn. Họ không chỉ đưa đón hành khách, giao hàng cho các doanh nghiệp thương mại điện tử mà còn góp phần giảm nhu cầu sở hữu xe cá nhân của người dân. Tuy nhiên, đây lại là nhóm lao động dễ bị tổn thương nhất trong xã hội. Thu nhập trung bình của tài xế công nghệ hiện chỉ khoảng 8,7 triệu đồng mỗi tháng, thấp hơn mức trung bình 10,9 triệu đồng của thành phố. Phần lớn trong số họ là lao động ngoại tỉnh, phải trang trải chi phí sinh hoạt đắt đỏ nên gần như không có tích lũy.

Một chiếc xe máy điện tiêu chuẩn hiện có giá cao hơn thu nhập trung bình hàng tháng của họ – một rào cản tài chính không nhỏ. Nếu bắt buộc chuyển đổi sang xe điện trong khi chưa có hỗ trợ cụ thể, nhiều người sẽ phải vay mượn hoặc bỏ nghề. Chính sách chuyển đổi, nếu thực hiện theo hướng bắt buộc, có thể tác động trực tiếp đến sinh kế của hàng trăm nghìn người. Với nhiều tài xế, chiếc xe không chỉ là phương tiện mưu sinh mà còn là tài sản lớn nhất mà họ sở hữu.

Việc rời bỏ nghề không chỉ đẩy những lao động này vào cảnh khó khăn mà còn gây xáo trộn chuỗi dịch vụ vận tải – logistics vốn đang giúp thành phố vận hành trơn tru. Người tiêu dùng cũng sẽ bị ảnh hưởng khi dịch vụ giao hàng và chở khách bị gián đoạn.

Ở góc độ pháp lý, câu chuyện càng cần được cân nhắc thận trọng. Hiến pháp, Luật Doanh nghiệp và Luật Đầu tư đều bảo vệ quyền tự do kinh doanh của các doanh nghiệp cung cấp nền tảng, trong khi xe máy xăng hiện vẫn là phương tiện hợp pháp theo Luật Giao thông đường bộ và Luật Bảo vệ môi trường.

Một quyết định hành chính cứng nhắc có thể xung đột với các quy định hiện hành, đồng thời tạo ra rào cản tiếp cận việc làm đối với nhóm lao động yếu thế.

Thế giới đã có những kinh nghiệm thành công về chuyển đổi xe điện, điển hình là Thâm Quyến (Trung Quốc) và New Delhi (Ấn Độ). Thâm Quyến đã trợ cấp tối đa tương đương 7 triệu đồng cho mỗi xe điện hai bánh và thêm hơn 5 triệu đồng cho việc tiêu hủy xe xăng cũ. Tài xế công nghệ được vay ưu đãi, giảm 30% giá điện sạc và chính quyền còn miễn phí đất để lắp đặt trạm đổi pin tại các siêu thị, bãi đỗ xe.

New Delhi cũng áp dụng chính sách tương tự với mức trợ cấp từ 3 đến 9 triệu đồng mỗi xe, miễn phí đường bộ khoảng 600.000 đồng mỗi năm và hỗ trợ vay mua xe điện với lãi suất thấp. Chương trình FAME II của Ấn Độ dành tới hơn 60% ngân sách cho trợ giá mua xe và hơn 30% cho phát triển hạ tầng sạc.

Chuyển đổi sang phương tiện xanh là xu thế không thể đảo ngược, nhưng thành công hay thất bại phụ thuộc vào cách thực hiện. Một lộ trình mềm dẻo, nhân văn, đặt sinh kế người lao động vào trung tâm là điều kiện tiên quyết.

Các chuyên gia cho rằng, trước mắt, nên ưu tiên chuyển đổi với nhóm tài xế chạy toàn thời gian và xe đã sử dụng trên 10 – 12 năm, những đối tượng có tần suất di chuyển cao và gây phát thải lớn. Song song đó, cần đa dạng lựa chọn phương tiện, trong đó xe hybrid có thể là giải pháp trung gian, giúp giảm phát thải mà không tạo ra gánh nặng tài chính quá lớn.

Thành phố cũng cần tính đến các gói hỗ trợ tài chính như trợ giá trực tiếp, hỗ trợ tiêu hủy xe cũ và gói vay ưu đãi dành riêng cho tài xế công nghệ, đặc biệt là nhóm lao động ngoại tỉnh. Phát triển hạ tầng sạc đồng bộ tại các chợ, bến xe, siêu thị – những nơi tài xế thường xuyên lui tới – cũng là bước đi cấp thiết.

Giấc mơ về một thành phố xanh sẽ không thể thành hiện thực nếu những người trực tiếp tham gia vận hành đô thị bị ra rìa. Một chính sách có lý, có tình, có lộ trình rõ ràng sẽ vừa giúp bảo vệ môi trường, vừa đảm bảo sinh kế cho người lao động, đồng thời tạo cơ hội phát triển công nghiệp xanh trong nước.

Nếu Thành phố Hồ Chí Minh làm tốt, biết đâu trong vài năm tới, thành phố này sẽ được nhắc đến như một biểu tượng giao thông xanh của cả nước, thậm chí là cả khu vực Đông Nam Á trong tư cách một thành phố không chỉ năng động, sôi động mà còn đáng sống.

Trong bối cảnh hiện nay, nhiều mẫu xe máy điện đang chứng minh khả năng đáp ứng tốt nhu cầu di chuyển hàng ngày cho lực lượng tài xế công nghệ và giao hàng. Điều này trở nên đặc biệt quan trọng khi chính quyền Hà Nội dự kiến thực hiện lệnh cấm xe máy, mô tô sử dụng động cơ đốt trong lưu thông trong phạm vi đường Vành đai 1 từ ngày 1.7.2026, và mở rộng phạm vi đến Vành đai 2 vào ngày 1.1.2028 và đến khu vực Vành đai 3 vào năm 2030, theo Chỉ thị số 20/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ.

Song song với kế hoạch này, chính quyền sẽ ban hành chính sách hỗ trợ người dân chuyển đổi phương tiện, phát triển mạng lưới giao thông công cộng và hạ tầng trạm sạc cho xe điện. Điều này đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc chuyển đổi sang sử dụng phương tiện thân thiện với môi trường.

Lực lượng tài xế công nghệ và giao hàng hiện nay phụ thuộc phần lớn vào xe máy xăng để mưu sinh. Xe máy xăng được lựa chọn vì tính tiện dụng và phù hợp với thói quen sinh hoạt hàng ngày. Tuy nhiên, chi phí vận hành của xe máy xăng tăng cao do giá xăng biến động liên tục và yêu cầu bảo dưỡng phức tạp đã trở thành gánh nặng cho tài xế.

Xe máy điện, vì thế, trở thành lựa chọn thay thế với nhiều ưu điểm. Chi phí vận hành của xe máy điện chỉ khoảng 70-100 đồng mỗi km, thấp hơn rất nhiều so với xe máy xăng (khoảng 550-650 đồng/km). Điều này giúp tài xế tiết kiệm chi phí và tăng thu nhập. Xe điện cũng không yêu cầu thay dầu và bảo dưỡng động cơ phức tạp, giảm thiểu chi phí bảo dưỡng.

Với việc sử dụng mô-tơ điện, xe máy điện có tốc độ phản hồi tức thì, tăng tốc linh hoạt trong điều kiện nội thành. Tuy nhiên, vẫn còn những hạn chế mà tài xế cần cân nhắc, như thời gian sạc pin dài hơn so với đổ xăng và quãng đường di chuyển bị giới hạn. Trên thị trường hiện có nhiều mẫu xe điện với pin dung lượng lớn, cho phép di chuyển hơn 200 km sau một lần sạc. Người dùng cần chủ động kế hoạch sạc pin để đảm bảo việc di chuyển không bị gián đoạn.

Mặc dù còn một số hạn chế, xe máy điện là lựa chọn phù hợp với xu hướng phát triển của thị trường và xã hội. Đối với tài xế công nghệ, xe máy điện không chỉ giúp tiết kiệm chi phí mà còn là bước đi cần thiết để đảm bảo công việc ổn định khi các hạn chế đối với xe xăng được áp dụng.

Để chuyển đổi sang xe máy điện, tài xế công nghệ và giao hàng có thể tham khảo các mẫu xe điện hiện có trên thị trường, như các mẫu xe điện của các thương hiệu nổi tiếng. Việc chuyển đổi này không chỉ giúp tài xế giảm thiểu chi phí vận hành mà còn đóng góp vào việc bảo vệ môi trường và đảm bảo sự phát triển bền vững của xã hội.