Trong hai thập kỷ qua, từ năm 2003 đến 2021, các hệ sinh thái trên Trái đất đã trải qua những biến đổi đáng kể. Một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Nature Climate Change của Đại học Duke đã chỉ ra rằng trong khi cây cối trên đất liền phát triển mạnh mẽ, thực vật biển lại suy giảm đáng kể. Sự thay đổi này đã dẫn đến những tác động quan trọng đối với môi trường và hệ sinh thái toàn cầu.
Theo nghiên cứu, cây cối trên đất liền đã gia tăng khả năng quang hợp nhờ vào khí hậu ấm hơn và lượng mưa nhiều hơn, đặc biệt tại các vùng ôn đới và vĩ độ cao. Từ năm 2003 đến 2021, lượng carbon do thực vật trên đất liền hấp thụ đã tăng thêm 0,2 tỷ tấn mỗi năm. Điều này có nghĩa là các khu rừng trên đất liền đã trở thành những “lá phổi” quan trọng hơn của Trái đất, giúp hấp thụ khí carbon dioxide và sản xuất oxy.
Ngược lại, các loài tảo biển, chủ yếu ở vùng biển nhiệt đới và cận nhiệt đới, đã bị giảm khả năng quang hợp với mức giảm khoảng 0,1 tỷ tấn mỗi năm. Nguyên nhân chính của sự suy giảm này là do nước biển ấm lên khiến nguồn dinh dưỡng bị hạn chế. Sự suy giảm của thực vật biển không chỉ ảnh hưởng đến hệ sinh thái biển mà còn có thể làm suy yếu chuỗi thức ăn tại những khu vực này, gây ảnh hưởng xấu tới đa dạng sinh học, ngành đánh bắt thủy sản và kinh tế địa phương.
Kết quả cuối cùng là các hệ sinh thái trên đất liền đã chiếm ưu thế, dẫn đến lượng carbon được hấp thụ toàn cầu tăng trung bình 0,1 tỷ tấn mỗi năm từ 2003 đến 2021. Sự gia tăng này không chỉ giúp ổn định khí hậu mà còn đóng vai trò then chốt trong việc cung cấp lương thực, sợi vải và các tài nguyên sinh học khác phục vụ con người.
Để đánh giá mức độ quang hợp toàn cầu và phân tích nhiều yếu tố môi trường, nhóm nghiên cứu đã sử dụng các dữ liệu vệ tinh. Họ đã xem xét các yếu tố như nhiệt độ không khí và mặt biển, lượng mưa và độ sâu lớp nước hỗn hợp ở đại dương. Nghiên cứu chỉ ra vai trò nổi bật của các khu rừng ôn đới và vùng rừng taiga tại các vĩ độ cao ở Bắc bán cầu, nơi khí hậu ấm lên đã kéo dài mùa sinh trưởng, tạo điều kiện cho cây cối hấp thụ nhiều carbon hơn.
Tuy nhiên, nếu tình trạng suy giảm khả năng quang hợp của thực vật biển tại các vùng nhiệt đới kéo dài, khả năng hấp thụ carbon ở các khu vực nhiệt đới có thể bị suy giảm nghiêm trọng. Điều này có thể khiến tác động của biến đổi khí hậu càng trầm trọng hơn. Các nhà khoa học nhấn mạnh sự cần thiết phải tiếp tục giám sát dài hạn cả hệ sinh thái trên đất liền và đại dương để hiểu rõ hơn về xu hướng tương lai, tìm ra các biện pháp ứng phó phù hợp và đảm bảo sự cân bằng bền vững của các hệ sinh thái trước những thách thức môi trường toàn cầu ngày càng gia tăng.
